Oğluna Nasihatları
1. Ey oğulcağızım ciğerparem! Allah'ı tanı O'na hiçbir şeyi ortak koşma.
2. Başkasına nasihat vermeden önce o tavsiye edeceğin şeyi kendin yap.
3. Kendi ölçüne göre söz söyle.
4. Herkesin hakkına riayet et.
5. Sırrını sakla.
6. Dostunu iyilik veya kötülük zamanında sına.
7. Ahmak cahil kimseden uzak dur.
8. Aklı başında bilgin dostu tercih et.
9. Hayırlı işler uğrunda gayret sarf etmekten geri durma .
10. Bir tedbir alacağın zaman ahlak ve bilgi sahibi kimseye akıl danış.
11. Delil ve ispatını hazırladıktan sonra söz söyle.
12. Gençlik zamanını ganimet bil. Gençlik zamanında iki cihana ait işlerin dürüst olsun.
13. Dostlarına ve ahbaplarına saygı ile ikram göster.
14. İyi bir üstadı baba yerinde tut.
15. Masraflarını gelirlerine göre ayarla.
16. Her işte ortalama davran.
17. Cömertliği adet et.
18. Misafire ne hizmet gerekirse yap.
19. Birinin evine misafir gittiğinde gözünü ve dilini sıkı tut etrafa göz gezdirmekten ve gevezelikten sakın.
20. Herkesle hoş geçin.
21. Çocuklarının talim ve terbiyesine dikkat et.
22. Vücudunu ve üstünü başını temiz tut.
23. Herkese kendi ölçüsüne göre muamelede bulun.
24. Az yemeyi az uykuyu az konuşmayı kendine adet et
25. Kendin için hoş görmediğin şeyi başkalarına reva görme.
26.Yapacağın işleri bilerek ve düşünerek yap.
27. Bilmediğin şeyde ustalık taslama.
28. Kadına ve çocuğa sır söyleme.
29. Başkalarının refah ve saadetlerine göz dikme.
30. Hiçbir şeye karşı kayıtsız davranma.
31. Yarım kalmış bir işi olmuş sayma.
32. Senden büyüklerle şakalaşma.
33. Sana ihtiyaç arz eden kimseyi kırma.
34. Eski münakaşaları anma.
35. Başkasının menfaatine ortaklık etme.
36. Malını dosta düşmana teşhir etme(gösteriş yapma).
37. Akrabalarınla ilişkilerini kesme onlara yakınlık göster.
38. İyi kimselerin aleyhinde söz söyleme.
39. Halkın ittifakla üzerinde durduğu şeye sen de uygunluk göster.
40. Kendini beğenme.
41. Parmaklarını ağzına burnuna sürüştürme.
42. Herkesin yanında dişlerini ayıklama.
43. Ağzını burnunu sessiz temizle.
44. Bir kimseye karşı üstünlük taslayarak çalım satma.
45. Konuşurken sözlerine alay ve şaka cinsinden güldürücü laflar karıştırma.
46. Bir kimseyi başkasının yanında mahcup düşürme.
47. Kaş göz işareti ile şunu bunu yere serecek veya küçük düşürecek hareketlerde bulunma.
48. Gülünç söz söylemekten çekin.
49. Kendini kadınlar gibi süsleme.
50. Başkasının yanında kendini veya ailenden birini methetme.
51. Çocukların keyfine uyma.
52. Diline sahip ol.
53. Herkese karşı saygılı davran.
54. Kötü kimselerle arkadaş olma.
55. Kavga ve gürültüden uzak dur. Kuvvetini denemeye çalışma.
56. İyiliği tecrübe edilmiş insanlar hakkında suizanda bulunma.
57. Kendi ekmeğini başkalarının sofrasında yeme.
58. Acele iş görme.
59. Dünya işleri için kendini fazla üzme.
60. Seni tanımak istemeyen kişiyi sen tanı.
61. Öfkelendiğin zaman sözünü tutarak söyle.
62. Bir kimse konuşurken araya laf karıştırma.
63. Güneş doğacağı vakitlerde uyuma.
64. Sağa sola bakma daima önüne bak .
65. Misafir yanında bir kimseyi azarlama.
66. Misafire iş buyurma.
67. İşsiz güçsüz serseri adamların yanında oturma.
68. Kâr ve ziyan kaygısıyla kimseye yüz suyu dökme.
69. Hem fodul hem kibirli olmaktan sakın.
70. Kendini küçük düşürüp horlatacak dereceye varmamak şartıyla herkese karşı nezaketle muamele et.
71. Tevazudan ayrılma. (Alçak gönüllü ol.)
72. Ömrün boyunca Allah'a ihlas ile yönel ve O'na güven.
73. Oğlum dostların bir şeyini reddetme.
74. Sabrın başlangıcı zor sonu tatlıdır.
75. Adalet öyle bir binadır ki asla viran olmaz.
76. Doğru konuş fakat sert olmasın.
77. Çok yeme sıcak yeme çiğ yeme.
78. Yemeğe tok ilme aç ol.
79. Halka yakın ol doğru konuş.
80. Şüphe seni kimse ile dost etmez.
81. Düşman daima düşmandır.
82. Mal biriktirenle ilmi saklayan bu dünyaya hasret gider.
83. Ekmekle tuz ikram edenin bile iyiliğini unutma hakkında dua et.
84. Sorulmadan hiçbir şeye karışma.
85. Fesatçılarla yaşayanların huyları onlara da geçer.
86. Acele etmek sabra mani olur; muradına erişemezsin.
87. Nankörlere yakın durma iyilik ve öğütlerin kaybolur.
88. İyilikte dost düşman ayırma.
89. Susmak selamet kapısını açan tek anahtardır.
90. Güzellik huy fenalığını ve cehaletini gidermez.
91. Cömert ol ki itibarın artsın.
92. İnsanı yükselten akıldır.
93. Şükür nimeti bereketlendirir.
94. İdaresi az mal israf edilen maldan iyidir; çünkü idare edilen mal çoğalır israf edilen mal azalır.
95. Başkasına akıl vereceğine kendi malını kaybetme.
96. Küçüğünü hor görme; küçüklük ancak Allah huzurunda belli olur.
97. Halk sende olmayanla seni överse aldanma.
98. Doğru da olsa yemin etme.
99. İyilik dost kazandırır.
100. Sabır murada kanaat zenginliğe götürür.
101. Olgun insanın miheng taşı; akıl danışmak güler yüz nefse hakimiyet acıya katlanmaktır.
102. Yürüyüşün kararlı olsun.
103. Bağırıp çağırma seslerin en kötüsüdür.
104. Allah ile ölüm hatırdan çıkmamalı.
105. Elde edilen hikmetli sözler balın peteğine taşınan çiçek özleri gibidirler. Yüzlerce olsalar da süzüle süzüle ikiye inerler. Bunlar çekilen cefa ve yapılan iyiliğin unutulmamasıdır.
106. Hekimler ahmaklığa deva bulamazlar.
107. Büyüğü olmayan kimse başını taşa vurur.
108. Balta bedeni; acı söz canı yaralar.
109. Servet düşmanlığı insana ıstırap verir.
110. Sus ve düşün; dil belasından kurtulmanın devası bunlardır.
111. Büyüklere karşı ne diren ne de karşı gel.
112. İnsanın vefakâr malı ahiret için biriktirdiğidir. El için toplanan miras bırakılan lâkin ahirette hesabı verilen mal vefakâr mal değildir.
113. Seni anlamayanlara uğrama.
114. Dost edineceğin insanı önce kızdır yaptıklarını incele ve kararını öyle ver.
115. Gündüzleri hiç uyuma geceleri az uyu.
116. Oburluk ve iştahsızlık bedenin baş düşmanıdır.
117. Yemekten sonra yürümek gereklidir.
118. Ayağını sıcak başını serin tut.
119. Devlet adamını ve hanımını sırdaş edinme.
120. Alçak adama borçlanma.
121. Sağlık için; çiğ yeme sıcak yeme çok yeme
122. Günahın zerresinden bile kaç. Gazaba uğrayacakmışsın gibi Allah'tan kork. Lakin ümidin korkundan fazla olsun.
123. En iyi nimet iyi huylu olmaktır.
124. Sözüne sadık ol.
125. Akranınla sohbet et.
126. Herkese yumuşak ol.
127. Geçmişte seninle düşmanlığı olmuş kimseye güvenme.
128. Dosdoğru ol.
129. Başına gelene sabret.
130. İyi kişilerle arkadaş ol.
131. Dilini küfür sözlerden koru.
132. Sadakayı terk etme zekâtı men etme.
133. Kötülüğü terk edip Allah'tan af dile tövbe edip bir daha tevbeni bozma.
134. Sahtekârlık etme kimseyi aldatma.
135. Sarımsak şifalıdır.
136. Soğanın çiği zarar pişmişi yarar.
137. Duvarı nem insanı gam yıkar.
138. Ey oğlum!Cahili bir yere elçi olarak gönderme. Eğer akıllı birini bulamazsan kendin git.
139. Ey oğlum! Dünya derin deniz gibidir. Çok insan onda boğulmuştur.
Takva gemin iman yükün tevekkül halin salih amel azığın olsun.
Kurtulursan Allah'ın rahmetiyle boğulursan günahın sebebiyledir.
140. Ey oğlum! Ben nice ağır yükler taşıdım; fakat fakirlik gibi acı görmedim.
141. Nice ağır yükler çektim kötü komşudan ağırını görmedim.
142. Merhamet eden merhamet bulur.
143. Hayır söyleyen kâr eder; kötü konuşan günahkâr olur. Diline hâkim olmayan pişman olur.
144. Ey oğlum! Kanaatkâr olursan cihanda senden zengin kimse yoktur.
145. Başkasına hased eden ıstıraptan kurtulamaz.
146. Ey oğlum! Her halinde Allah'a sığın her şeyi Allah'tan bil.
147. Dünyanın sevinç ve neşelerini tecrübe ettim; ilimden lezzetlisini görmedim.
148. Ey oğlum! Sözü tatlı söyle katı kaba sert söyleme. Çok zaman sus.
Tefekkür et o zaman dilin belasından emin olursun.
149. Sende olmayan özelliklerle insanlar seni överlerse büyüklenme. Kendinden aşağısını hor görme.
150. Müslümanlar hakkında kötü düşünme. Suizan seni hiç kimseyle dost yapmaz.
151. Ey oğlum! İnsanlara karşı güler yüzlü ve doğru sözlü ol
152. Ey oğlum! İnsan cimri olunca onun hakkında kötü sözler çok söylenir.
153. Kötü huylu her ne kadar güzel olsa da onun sohbetinden kaç. Çünkü onun güzelliği kötü huyunu örtmez
154. Ey oğlum! Ticaret olarak takvaya sarıl. Bu mal olmadan kâr getirir.
155. Sıhhat gibi zenginlik güzel ahlak gibi nimet yoktur.
156. Ey oğlum! Horoz senden daha akıllı olmasın.O her sabah zikir ve tesbih ederken sen uyuma.
157. Dünya geçici ve kısadır. Senin dünya hayatın ise azın azıdır. Bunun da azının azı kalmıştır çoğu geçmiştir.
158. İbadet ancak Allah'ı görüyormuş gibi yapılır. Her kimse Allah'ı yakın hissettiği derecede Allah'a ibadet eder.
159. Altın ateşte denenip saflaştırıldığı gibi insan da bela ve musibetlerle denenir.
160. Ey oğlum! Kötü huydan gönül dağınıklığından sakın. Sabırsız
olma yoksa arkadaş bulamazsın. İşini severek yap. Sıkıntılara katlan.
Bütün insanlara karşı iyi huylu ol. Çünkü insanlara karşı iyi huylu olan
onlara güler yüz göstereni herkes sever.
161. Dünyadan yetecek kadar nasibini al yoksa insanlara muhtaç olur ellerine bakarsın.
162. Ey oğlum kötü kadından sakın. Çünkü o vaktinden önce seni kocaltır. Kötü kadınların şerrinden kork çünkü onlar iyiliğe çağırmaz.
163. Yavrucuğum! Âlimlerin meclislerinde devamlı bulun. Davranışları sözleriyle uyum gösteren âlimlerin sözlerini dinle.
164. Yavrucuğum! İlimden bilmediğini öğren. Bildiğini bilmeyenlere öğret.
165. Bir gün Davud (as) Hz. Lokman'a " Bir koyun boğazlayıp bütün
vücudunun en iyisi olan bir parça et getir."dedi. O da gidip koyunun
diliyle yüreğini getirdi. Yine başka bir zamanda "Koyunun en
kötüsünden bir parça et getir." dedi. Yine diliyle yüreğini getirdi.
Sebebini sorduğunda: "Dille yürek iyi olursa o kimse iyi olur; o kötü
olunca bütün kötülerin kötüsü olur." dedi.
166. Ey oğlum! Dostlarının bir şeyini reddetme. Fakat Allah'ı istediğinden başka türlü hareket edecek kadar da ileri gitme.
167. Yalandan sakın. O serçe eti gibi tatlıdır. Ondan az kimse kurtulabilir.
168. Oğlum! Sana birtakım hasletler tavsiye edeceğim bunları yerine getirirsen mensup olduğun toplumun efendisi olursun: Herkese tatlı davran. İyiden de kötüden de cehaletini gizle. Dostlarını koru. Yakınlarını
ziyaret et. Gammazların sözüne kıymet vermeyeceğine arayı bozacak azgınların sözünü dinlemeyeceğine dair onlara teminat ver. Öyle arkadaşlar seç ki ayrıldığınız zaman ne onları diline dola ne de onlar seni dillerine dolasınlar.
169. Oğlum ! Dünyayı sat ahireti al. Böylece alışverişinde her iki
yönden de kâr edersin. Sakın ahiretini satıp da dünyayı alma. Çünkü her iki tarafta da zararlı çıkarsın.
170. Oğlum! İlim meclislerine sokul fakat âlimlerle mücadele edip onları üzme. Dünyadan yetecek kadarını al fazlasını ahiretin için infak et. Sıkıntıya düşerek başkasının sırtına yük olacak şekilde dünyayı tamamen arkana atma.
Şehvetini kıracak şekilde oruç tut. Adi kimselerin meclislerine katılma.
171. Ey oğlum ! ikram edici ol saçıcı olma.
172. Hasta olmadan önce tabib çağır. Tabibe hasta olmadan önce hürmet göster.
173. Ey oğlum! Bir insanda şu beş özellik toplanırsa o insan
müttaki Veli Allah'ın kendisine yakın kıldığı kullardan olup
şeytandan uzaklaşır. Bunlar: din mal güzel ahlak haya ve cömertlik.
174. Şu beş özellik de kimde bulunursa o kötü insandır Allah 'tan
uzaktır. Bunlar; küfür kibir şükür azlığı cimrilik ve kötü ahlaktır.
175. Oğlum ! Hayreti gerektirmeyen lüzumsuz şeylere gülme lüzumsuz yerlerde gezme üstüne vazife olmayandan sorma.
176. Başkasının servetini koruyacağım diye kendi servetini mahvetme.
Senin malın kendin için harcayıp infak ettiğindir. Başkasının malı veresiye terk ettiğindir.
177. Bir işin sonunu gören pişmanlıktan emin olur.
178. Bilmediğin şeyi tam öğren.
179. Borçlu olmaktan sakın. Borç yüzünden gündüz zillet gece üzüntü içinde olursun.
180. Ey oğlum! Âlimlere karşı övünmek akılsızlarla inatlaşmak meclislerde ve toplantılarda gösteriş yapmak için ilim öğrenme. İhtiyacım yok diye de ilmi terk etme.
181. Ey oğlum ! Yalandan çok sakın. Çünkü dinini bozar ve insanlar yanında şerefini düşürür. Bununla birlikte hayanı değerini ve makamını kaybedersin.
182. Hep üzüntülü olma kalbini dertli kılma.
183. Ey oğlum! " Allah'ım beni affet bağışla" duasını çok oku. Çünkü
öyle anlar vardır ki Allah o anda dua edenin duasını kabul eder.
184. Yavrucuğum! Dünyaya gönül bağlama. Ona güvenme. Çünkü sen bunun için yaratılmadın.
185. İnsanlara muhtaç olduğunu gösterme. Çünkü senin böyle yapman zenginliktir.
186. Dünyada dünyada kalacağın kadar çalış;ahirete ahirette kalacağın kadar çalış
187. Allah'a isyan edeceğin zaman Allah'ın ve meleklerinin göremeyeceği bir yer ara.
188. Cehennemde Allah'ın azabına dayanacak kadar günah işlemeye cesaret göster.
189. Özür dilemeyi gerektirecek şeylerden sakın.
190. Dostlarına da düşmanlarına da güler yüzlü ol.
192. Dostlarına saygılı ol onlara ikramda bulun
193. Büyüklerle konuşurken sözü uzatma.
194. Başkasının yanında kendini ve aileni övme.
195. Gördüğünü gizlemen şüphe ettiğini açıklamandan daha iyidir.
196. Bir kimse konuşurken araya laf karıştırma.
197. Ey oğlum! Allah kendisine emanet edilen şeyi korur. Ben de seni malını dinini ve amelinin sonunu Allah'a emanet ediyorum.
