HACI BAYRAM-I VELİ HAZRETLERİ’NİN (1353-1430) NASİHATLARI

1- Konstantiniyye mutlaka alınacaktır. Ama bunu bir öfke ve hiddet işi haline sokmadan, bir illeti tedavi eder gibi yapmak lazımdır. Çünkü hiddet ve kin, gerçekleri gören gözleri kör eder.

2-Halk içinde Allah’ı çokça anınız. Bu durum maneviyatı yükseltir, katı kalpleri yumuşatır.

3-Hiç  bir günahı küçümsemeyiniz.

4-Boş durmayıp çalışınız. Çalışanları Allah sever.

5-Boş gezenler zengin bile olsalar yoldaşları şeytandır ve kalpleri şeytana konaktır.

6-Her nerede olursanız olunuz Allah’ın sizi gördüğünü  unutmayınız. Allah’tan korkunuz, fenalıklardan sakınınız.

7-Neresi sizi dünyaya çekiyorsa ve size Allah’ı unutturuyorsa orası sizin helakiniz için bir tuzaktır.

8-Neresi sizi Allah’a yöneltiyorsa ve sizi düşündürüyorsa orası cennete gitmeniz için bir duraktır.

9-Emaneti koruyunuz ; zira din de size emanettir, beden de.

10-Her namazın sonunda size hoş gelen bir ibadeti yapmayı adet edininiz. Meselâ, birkaç tövbe-istiğfar çekmek, bir sure veya ayet okumak, Allah’ı zikretmek gibi.

11-Ezanla birlikte camide olunuz ; cahiller sizden ilerde bulunmasın.

12-Her ayın tek günlerinde veya en az birinci,onbeşinci ve sonuncu gününde olmak üzere oruç tutmaya gayret ediniz.

13- Ölümü sakın unutmayınız ! Her gece onu hatırlayınız ve hesabınızı yapınız. Olur ki tövbe edince Cenâb-ı Hakk’ta sizi affeder.

14-Nefsinizi daima kontrol altında tutunuz. Düşününüz ve nefsinizi başı boş bırakmayınız. Zira nefis, her fırsatta sizi ateşe götürür.

15- Dünyalığınız varsa sakın ona güvenmeyiniz ! Dünyalığınız yoksa çalışıp helalinden elde ediniz. Kazandığından fakirlere cömertçe paylarını veriniz.

16-Kimden ilim tahsil etmişseniz, o hocanız  için daima Yüce Allah’tan rahmet ve mağfiret dileyiniz.

17-Başkalarından daha çok çalışıp çok ilim sahibi olunuz.

18-Önce ilim tahsil ediniz, sonra helalinden para kazanıp evleniniz.

19-İlmî bir konuyu  özüne göre düşününüz ve öyle karar veriniz. Meselelerin dıştan görünüşüne bakıp yanılmayınız.

20-Başkalarından daha ihlaslı ve daha çok ibadet etmedikçe ve başkalarından daha çok ihsanda bulunmadıkça rahat etmeyiniz.

21-Mezarlıkları sık sık ziyaret ediniz. Böylelikle dünya gamından ve nefsin sıkıştırmasından kurtulursunuz. Çünkü nefsin tek korktuğu ve aldatamadığı yer mezarlıktır. Nefis, ölenin kendisi olacağını ve azabı tadacağını iyi bilir.

22-Büyük zâtların kabirlerini ziyaret ediniz. Bu zahmetiniz, o zâtların size şefaat etmesini sağlar.

23-Bütün işlerde cimrilikten sakınınız. İnsanlığınızı koruyunuz. Güzel huylu ve merhametli olunuz. Ne halde olursanız olun dünyaya rağbeti azaltınız. Kötülükten uzaklaşınız.

24-Her daim nasihat ediniz.

25-Oyun oynanan ( kumar vb.) yerlere ve laubali konuşulan meclislere girmeyiniz.

26-Aile arasında âdâba dikkat ediniz.

27-Ayıplarını gördüğünüz komşuyu kınamayınız. Sırlarını açıklamayınız. Çünkü gördüğünüz bu sır, size emanettir. Emanete hıyanet, kötü ve çirkin bir fiildir.

28-Çok gülmeyiniz zira kalbiniz kararır. Sakin ve ağırbaşlı olunuz, yürürken başınız önde vakarlı bir şekilde yürüyünüz, aceleci olmayınız.

29-İyi biliniz ki öfke, düşünceyi ve iyi düşünmeyi daraltır. Sonunda insan yanılır.

30-Konuşurken gürleme, bağırıp çağırma, yüksek sesle bile konuşma!

31-Allah’a isyan yolunda kimseye yardımcı olma!

32-Adalet güzeldir, ama Emir (yönetici)’de olursa daha güzeldir;

cömertlik güzeldir, ama zenginde olursa daha güzeldir;

sabır güzeldir, ama fakirde olursa daha güzeldir;

tövbe güzeldir, ama gençlerde olursa daha güzeldir;

utanmak güzeldir, ama hanımlarda olursa daha güzeldir.

33-Devlet büyükleriyle ilişkilerinizde ateşten faydalandığınız gibi olun! Uzakça durun, ısınacak kadar yaklaşın!

34-Büyüklerin huzuruna girerken hem kendi kadrinizi hem de başkasının kıymetini bilen olun!

35-İlimde ve hukuki meselelerde sana teklif edilecek işler hususunda, ancak kendine uygun olanları kabul et ki sonuçta başka bir görüşü savunmak zorunda kalmayasın.

36-Cahil zümre arasında ne gülün ne de gülümseyin !

37-Cahil topluluktan sakının, onlarla tartışmaya girmeyin !

38-Çok konuşmayın, sorulanları biliyorsanız cevap verin ! Kaynak gösterin ki dinleyenler anlattıklarınızı şüphe ile karşılamasın.

39-Halkın önünde konuşmayın; ancak sorulursa cevap verin.

40-Avam ve zenginler arasında dini ve zaruri bilgiye dair sözlerden çekinin! Zira zenginliğe ve mala karşı zaafın var gibi anlaşılmasın.

41-Küçük çocukları seviniz ve başlarını okşayıp sevindiriniz. Bu Peygamberimizin emridir.

42-Yol ortasını işgal etmeyiniz!

43-Beyaz giyinmeyi adet edininiz.Zira bu adet, sizi daha dikkatli kılar.

44-Padişah huzurunda dahi olsanız hakkı ve hakikati söylemekten korkmayınız.

45-Padişah, sizi hoşlanmadığınız ve dininize uymayan bir işe tayin ederse kabul etmeyiniz.