Eserleri
İmam Zahidü’l-Kevserî’nin başlıca eserleri
1- Makâlâtu’l-Kevserî :Mısır’daki ilmî dergilere yazdığı makalelerin vefatından sonra bir araya getirilmesiyle oluşan Makâlâtu’l-Kevserî –ki elimizde bulunan en hacimli eseridir. Makâlât, irili ufaklı 106 makaleden oluşan bir eserdir. Makâlât’ta Fıkıh, Usul-i Fıkıh, Hadis ve Hadis tarihi konularında o günün İslam aleminde tartışılan Cehennemin ebedi olup olmadığı, tevessül, Hz.İsa(a.s.)’nın nüzulu vb. konuları gayet vukufiyetle ele alınmıştır.(13)
2- Te’nîbu’l-Hatîb el-Hatîbu’l-Bağdâdî’nin İmam Ebû Hanîfe hakkındaki tezvîrâtına cevap olarak yazılmıştır. İmam Ebû Hanîfe’nin pek çok meselede tekfirini gerektiren sözler söylemesi, küfre düşmekten dolayı iki kere tevbeye davet edilmesi, Yahudi olduğunun söylenmesi, “Resulullah (s.a.v) benim dönemimde yaşasaydı veya ben O’na yetişseydim benim birçok görüşümü esas alırdı” demesi gibi batıl iddialara karşı yazılmış bir şaheserdir.(14)
3- Büluğu’l-Emani fi Sireti’l-İmam Muhammed b. Hasen eş-Şeybanî : İsminden de anlaşılacağı üzere Hanefi mezhebinin önde gelen imamlarından İmam Muhammed b. Hasen eş-Şeybanî’nin biyoğrafisine dairdir.
4- Et-Ta‘akkubu’l-Hasîs limâ Yenfîhi İbn Teymiyye mine’l-Hadîs: İbn Teymiyye’nin Minhâcu’s-Sünne’de ele aldığı birçok konuda sahih hadis mevcut olduğu halde o konularda hadis bulunmadığını veya mevcut hadislerin güvenilmez olduğunu söylemesini tenkit etmektedir.
5- Fıkhu Ehlil Iraki ve Hadisuhum: “Hanefi Fıkhının Esasları” (15)adıyla da dilimize çevrilen kitapta rey ve ictihad kavramları, Hanefilerin fıkıh metodu gibi konular yer almaktadır.
6- Tekmiletu’r-Radd alâ Nûniyyeti İbni’l-Kayyım: İbnu’l-Kayyım tarafından kaleme alınmış olan, el-Kasîdetu’n-Nûniyye adıyla maruf –6.000 kadar beyitten oluşan– manzum eser, teşbih ve tecsim içeren ifadeleri sebebiyle Takiyyuddîn es-Sübkî’nin tenkidine maruz kalmıştır. es-Seyfu’s-Sakîl fi’r-Redd alâ İbn Zefîl adlı bu tenkit, Mısır’da “Selef Akîdesi” adı altında yayılmaya başlayan akımın tesirini kırmak maksadıyla geçtiğimiz yüzyılın ortalarına doğru el-Kevserî merhumun kıymetli ta’likleriyle birlikte basılmıştır.el-Kevserî merhum bu reddiyeye yazdığı ta’liklere Tekmiletu’r-Radd alâ Nûniyyeti İbni’l-Kayyım adını vermiş ve es-Sübkî’nin kısaca değinip geçtiği veya hiç değinmediği hususlara da yer vermiştir. Bu sebeple “tekmile”, eserin aslından daha hacimlidir.
7- Ihkâku’l-Hakk bi İbtâli’l-Bâtıl fî Muğîsi’l-Halk: el-Cüveynî, Muğîsu’l-Halk fî Tercîhi’l-Kavl’il-Hakk adlı eserine reddiye olarak yazılmıştır..
8- En-Nüketu’t-Tarîfe fi’t-Tahaddüs an Rudûdi İbn Ebî Şeybe alâ Ebî Hanîfe: İbn Ebî Şeybe, el-Musannef isimli meşhur Hadis kitabının sahibidir. İbn Ebî Şeybe bu eserinde İmam Ebû Hanîfe’nin hadislere muhalefet ettiğini isbatlamak maksadıyla özel bir bölüme yer vermiş ve burada 125 konuyla ilgili hadisler zikrederek İmam Ebû Hanîfe’nin bunlara muhalefet ettiğini söylemiştir. İbn Ebî Şeybe’nin bu tavrına el-Kevserî merhum en-Nüketu’t-Tarîfe fi’t-Tahaddüs an Rudûdi İbn Ebî Şeybe alâ Ebî Hanîfe kitabıyla cevap vermiştir.
9- Ref‘u’r-Reybe an Tahabbutâti İbn Kuteybe : İbn Kuteybe’nin İmam Ebû Hanîfe’nin hadislere kayıtsız davrandığı ve muhalefet ettiği tarzındaki iddiası üzerine İbn Kuteybe ‘ye deddiye olarak yazılmıştır.
10- Nazratun Abira: Hz. Hz.İsa(a.s.)(nın nüzulu ile ilgilidir.
11- El-Medhalu’l-Âmm: Kuran ilimleri hakkındadır.
12- El-Istibsâr : Bu hacmi küçük, fakat son derece önemli risalede el-Kevserî merhum ; kader, cebr, ihtiyar, kulun kudret ve istitaatı… gibi çetin itikadî meseleleri ele almış ve Mâturîdiyye mezhebinin görüşlerini savunmuştur.
13: Nakdu Kitâbi’d-Du‘afâ li’l-Ukaylî: Hanefî mezhebi imamlarını oldukça ağır ifadelerle cerh eden el-Ukaylî’ye reddiyedir. (16)
DİPNOTLAR
1) Akif COŞKUN , Istanbul’dan Mısır’a Bir İslam Alimi Muhammed Zahid EL-KEVSERÎ, yeni ümit, Temmuz – Ağustos – Eylül 2001 , Sayı :53 Yıl :14 makalesinden naklen, Tehanevî, Kavaid fi ulûmi’l-hadis (Abdülfettah Ebû Gudde’nin takdim yazısı) s. 13.
2) Hayatı için bakınız: Muhammed Zâhid el-Kevserî, Hanefi Fıkhının Esasları, çevirenlerin önsözü , TDV Yayınları, Ankara-1991 ayrıca, Muhammed Zâhid el-Kevserî -Hayatı, Eserleri, Tesirleri adıyla basılan sempozyum tebliğleri, Seha Yayıncılık, İstanbul-1996
3) O, anavatanından hicrete zorlananlardan biriydi. Kırkını aşmış yaşına bakılmaksızın çileli bir hayatın içine itilecekti (1922). Katlanılması zor bir hayata adım atıyordu. Yolda karşılaştığı bir arkadaşından, hasımlarının kendisi hakkında bazı plânları olduğunu işitince evine dahi uğrama fırsatını bulamamış, ilk vapurla vatanını terk etmek zorunda kalmıştı. Sahip olduğu her şeyi, ailesini, iyi durumdaki yaşantısını, talebelerini ve sevenlerini geride bırakmıştı. Biyografisini veren kitaplar, Kevserî’nin Türkiye’den ayrılış sebebi ile alâkalı olarak, İttihad ve Terakkî’nin ileri gelenleri ile düştüğü bir anlaşmazlıktan bahsederler. Geniş bilgi için bakınız: . Ahmed Hayri, el-İmam el-Kevserî s. 41 (Bu çalışma Kevserî’nin Makalât adlı eserinin başına konulmuştur 1994-Beyrut).
4) Her iki olay için bkz. Abdülfettâh Ebû Gudde, Safahat min sabri’l-ulemâ alâ şedâidi’l-ilm ve’t-tahsil, s.252- 253, (1996 ,Beyrut). 5) Ahmed Hayri, el-İmam el-Kevserî s. 52 (dipnot) Makalât’ın girişi (1994-Beyrut). 6)İmam-ı A’zam Ebu Hanifenin El Fıkhul Ekber, El Fıkhul Ebsat, El-Alim ve’l –muteallim, Er-Risale gibi eserlerini Mısır’da neşretmiştir. Geniş bilgi için bak: İmam-ı Azam Ebu Hanifenin İtikadi Görüşleri ,Hazırlayan:Doç.Dr. İlyas Çelebi, s.26-33, İFAV Yayınları ,İstanbul/2000
7- Geniş bilgi için bak: Ebubekir SİFİL, Modern Dünyada İslami Duruş, s.196-216 ,Rıhle Yayınları, Ankara/1999.
8) Ehl-i Sünnet’i Müdafaa ve Bid’atleri Tenkid ( Makaleler-İncelemeler) 1. Kitap Ebubekir Sifil’in el-Kevserî adlı makalesi, s.118-119, Bedir Yayınevi, İstanbul/2005
9- Ebubekir SİFİL, Okuyucu Soruları-2, Milli Gazete – 25 Mayıs 2004’den naklen
10- Bkz. Risâle fi’z-Zebb an Ebi’l-Hasan el-Eş’arî, (eseri tahkik eden Dr. Ali b. Muhammed b. Nâsır el-Fakîhî’nin notu), 127.
11- İmam Şevkani’nin “El-Fevaid”ini Mevzu Hadisler ismiyle tercüme eden Mehmet Emin Akın’ın “eş-Şevkani’ye Yöneltilen Bazı Tenkidler” bölümündeki tenkidi, s. 29, Medarik yay., Ankara-2006,
12- Ebubekir Sifil, ŞEVKÂNİYYAT-2 adlı makalesi , Milli Gazete – 5 Mayıs 2007
13- Makalat hakkında bir değerlendirme için bak: Ebubekir Sifil, Modern Dünyada İslami Duruş, s.196-216, ,Rıhle Yayınları, Ankara/1999.
14- Murat Hafızoğlu , Ebu Hanife Müdafaaları Arasında Bir Başyapıt: Te’nibu’l-Hatıb, İnkişaf, VI, Haziran
15- Muhammed Zâhid el-Kevserî, Hanefi Fıkhının Esasları, TDV Yayınları, Ankara-1991
16-Eserlerinin tam listesi için bak: Muhammed Zâhid el-Kevserî -Hayatı, Eserleri, Tesirleri adıyla basılan sempozyum tebliğleri, Seha Yayıncılık, İstanbul-1996
Yorumlar - Yorum Yaz
